Publikacja: 30.12.2014
Stosowanie sygnatur w Manufakturze Porcelany w Miśni nie podlegało rygorystycznym ramom czasowym, a wpływ na zastosowanie konkretnego oznaczenia mogło mieć wiele czynników jednocześnie.
Kropka lub punkt
Z dość sporą pewnością można określić czas występowania tylko dwóch sygnatur
porcelany miśnieńskiej: zawierającej kropkę lub punkt pomiędzy mieczami (por. il. 1) oraz posiadającej w dolnej części gwiazdę (por. il. 2). Różnice w wyglądzie sygnatur
tego typu wynikają ze sposobu wykonania i indywidualnego charakteru sygnującego
pracownika. Mimo to także dla tych dwóch typów oznaczeń istniały wyjątki od reguły
zastosowania: choćby wytyczne komisji zakładowej lub króla.
Nie można obronić tezy, że np. sygnatury z punktem stosowano wyłącznie w
latach 1756 - 1780. Punkty pomiędzy rękojeściami mieczy oraz ponad lub poniżej gard stosowano jako sygnatury robocze z pewnością jeszcze przed rokiem 1756 i po 1780. Jedynie na podstawie specyficznego stylu wyrobów oznaczonych mieczami z punktem można przyjąć, że znak ten stosowano z pewną regularnością do sygnowania porcelany w epoce późnego rokoka i klasycyzmu francuskiego.
Gwiazda
Przyjmuje się, że sygnatury z gwiazdą są charakterystyczne dla okresu Marcoliniego (1774 - 1814) i w rzeczywistości to właśnie one były niemal wyłącznie stosowane w tym czasie. Nie zostały jednak ani wprowadzone bezpośrednio po objęciuzakładu przez Marcoliniego, nie zarzucono ich także od razu po jego odejściu.Dla datowania wszystkich sygnatur poza tymi ze skrzyżowanymi mieczami ipunktem decydujący jest indywidualny styl wyrobu. Dopiero w czasach najnowszych lubnajwcześniejszym okresie historycznym - datowanym od roku około 1880 -konsekwentnie stosowano sygnatury ze skrzyżowanymi mieczami (por. il. 3).
Sygnatury podszkliwne i naszkliwne
Interesujący jest jeszcze inny typ sygnatury z mieczami, która nie znajduje się pod szkliwem lecz jest namalowana niebieską farbą emaliową na jego powierzchni lub na pozostawionym bez glazury obszarze wyrobu. Ten typ wywodzi się z lat 20. XVIIIwieku. Niektóre starsze, pokryte szkliwem eksponaty ze składu towarów manufaktury zyskały sygnatury dopiero pod upływie pewnego czasu, na mocy rozporządzenia Elektorów Rzeszy nakazującego oznaczenie sygnaturą z mieczami wszystkich wyrobów porcelanowych pochodzących z miśnieńskiej manufaktury. Jeszcze inna sytuacja występuje w przypadku porcelany biszkoptowej pochodzącej z Miśni. Niebieska sygnatura nie była umieszczona pod szkliwem, leczwyciskana w masie. Takie oznaczenie pozostawało bezbarwne, otoczone w ten samsposób wykonanym trójkątem (por. il 4). W okresie Marcoliniego pod mieczami umieszczano dodatkowo gwiazdę.
Kreski - oznaczenie jakości
W dyskusji o sygnaturach miśnieńskiej porcelany warto wspomnieć oznaczenia jakościowe. Już we wczesnym okresie Hörolda (w latach 20. XVIII w.) rozróżniano jakość wyrobów na dobrą, średnią i niezadowalającą, tzn. na egzemplarze doskonałe, z niewielkimi uszkodzeniami powstałymi podczas wypalania (wybrakowane) i takie, które w procesie zostały uszkodzone w stopniu uniemożliwiającym przekazanie ich do otwartego obiegu handlowego.Wyrobów uszkodzonych nie malowano i oddawano je pracownikom fabryki. Ponieważ zarówno niemalowana porcelana jak i wyroby skończone zawsze wzbudzały ogromne zainteresowanie handlowe w obrębie zakładu oraz poza nim, zdecydowano się na wprowadzenie oznaczeń ochronnych dla wyrobów różnej jakości. Badacze początek tej praktyki określają na rok około 1760. Sygnatury z il. 5- 9 znajdują się na niemalowanych wyrobach, natomiast sygnatury z il. 10 - 12 na malowanej porcelanie. Kreska na wysokości gard mieczy (z kółeczkiem usuwającym szkliwo i farbę) (por. il. 5) na porcelanie niemalowanej oznacza wyrób pozbawiony błędów. Porcelana średniej jakości (wybrakowana) oznaczana jest kreską pod rękojeściami (por. il 6) lub ponad mieczami (por. il 7), natomiast wyroby odrzucone za pomocą dwóch kresek pod rękojeściami mieczy (por. il 8) lub nad nimi (por. il 9).
W przypadku malowanej porcelany dwie kreski na wysokości gard mieczy (por.il. 10) oznaczają porcelanę wybrakowaną (tzw. drugiej jakości), trzy kreski (por. il. 11)oznaczają wyroby odrzucone (trzeciej kategorii), a cztery kreski (por. il. 12) wyroby typu unscheinbar. Porcelana niemalowana w manufakturze, sprzedawana w bieli, sygnowana jest zawsze jedną kreską w miejscu skrzyżowania mieczy. Jeśli napotkamy sygnowaną w ten sposób porcelanę malowaną, oznacza to, że była zdobiona już poza manufakturą.
Osobom szukającym katalogu znaków w tym dobrze opracowanych sygnatur miśnieńskich polecamy katalog sygnatur i znaków na porcelanie niemieckiej od 1700-2007 czyli Deutsche Porzellanmarken, R. E. Rontgen