Kupiłem stary zegar, ale jak dbać o niego?

Zegar kominkowy Junghans

Często po dokonaniu zakupu zadajemy sobie wiele pytań, jak go przetransportować, jak prawidłowo go ustawić, jak konserwować. W artykule tym postaram się udzielić kilku ważnych wskazówek i porad, aby Wasza przygoda z tego rodzaju nabytkiem nie była pasmem niekończących się stresów i wizyt w pracowni zegarmistrzowskiej.

Transport zegara to wbrew pozorom ważna sprawa. Jako zasadę najważniejszą musimy uznać usunięcie z niego wahadła oraz ewentualnie ciężarków. W przeciwnym razie mogą one własną bezwładnością uszkodzić ramię, sprężynę, zawieszenia lub nawet obudowę. Upewnij się czy zegar nie posiada innych elementów, które warto by było zdemontować i zabezpieczyć np. tzw koronka. Podnosząc zegar zawsze trzymaj go od spodu, nigdy nie wiadomo czy jest solidnie złożony. W przypadku zakupu na odległość np. aukcje, sklepy internetowe, skazani jednak jesteśmy na jego przesyłkę na przykład Pocztą Polską. W tym wypadku musimy polegać na sumienności i fachowości sprzedawcy, ale nie zaszkodzi jak poprosimy o dodatkowe ubezpieczenie przedmiotu na czas wysyłki oraz wyjątkowo dokładne opakowanie.   

Zegar wiszący Junghans

Wybierając dla niego miejsce w domu, zwróć uwagę aby nie był on narażony na wiele drgań i różnice temperatur. Miejscami, gdzie mogą występować drgania są gipsowe ścianki działowe, miejsca w bliskim sąsiedztwie drzwi oraz podłogi. Natomiast miejsca o dużej rozbieżności temperatur to kominki, kaloryfery i bezpośrednie nasłonecznienie. O ile nie powinniśmy mieć problemu w zawieszeniu zegara w pozycji pionowej to w przypadku zegara bufetowego, stołowego lub podłogowego musimy zadbać o jego poziome ustawienie. Niejednokrotnie będziemy zmuszeni skorygować jego położenie, a pomocne w tym mogą okazać się filcowe, samoprzylepne podkładki, które zabezpieczą przed ewentualnym zarysowaniem również powierzchnię pod zegarem. Następnie usuwamy z jego wnętrza wszelakie zabezpieczenia, które zostały zastosowane na czas transportu oraz zwalniamy fabryczne blokady gongów, o ile zegar takowe posiada.                                     
Czynnością, na którą należy szczególnie zwrócić uwagę jest ostrożne zamocowanie wahadła oraz ewentualnie ciężarków. Przy zegarach tzw. linkowych sprawdzamy czy nie są skrzyżowane zwoje na bębnach, a w zegarach ciężarkowych czy łańcuszki dokładnie leżą na kołach prowadzących. Delikatnym pchnięciem wprawiamy w ruch wahadło, gdy zegar chodzi równo TIK-TAK znaczy to, że wszystko wykonaliśmy poprawnie.

Nakręcanie zegara nie powinno nam sprawiać większych problemów pod warunkiem przestrzegania kilku reguł. Po pierwsze zawsze przytrzymuj zegar przy otwieraniu drzwiczek oraz podczas nakręcania. Zegar może zmienić swoje położenie, co wpłynie na prawidłową jego pracę. Używaj zawsze dobrze dopasowanego kluczyka, bowiem zbyt duży doprowadzi do szybkiego zużycia osi. Nakręcając, nie używaj dużej siły, grozi to zerwaniem sprężyny. Niewskazane jest nakręcanie w środku cyklu (np. tygodniowego), gdyż uniemożliwia to właściwe samo smarowanie się sprężyn napędowych. Warto poobserwować kilka dni dokładność wskazań, a i tu czekają nas niespodzianki. Nie ma zegarów mechanicznych chodzących idealnie, tym rządzi fizyka!! Warunki pogodowe takie jak wilgotność powietrza i ciśnienie atmosferycznie najczęściej powodują zakłócenia wskazań zegara w cyklu dobowym. Nie bez znaczenia są też właściwości mechaniczne sprężyn, które z wiekiem tracą swoją sprężystość i zegar kilka dni spieszy się, w środku cyklu zwalnia, chodzi normalnie i w końcówce się spóźnia. Według podręczników zegarmistrzostwa dopuszczalny błąd chodu wynosi jedną minutę na dobę dla tego typu mechanizmów i nie wymaga interwencji fachowca.

Mechanizm, Junghans

W wypadku, gdy zegar wyłącznie się opóźnia lub spieszy należy wykonać regulację we własnym zakresie. Wahadło posiada na swoim końcu gwintowany pręt i nakrętkę regulacyjną. Odkręcając (w lewo) nakrętkę opuszczamy soczewkę wahadła, a tym samym powodujemy opóźnianie, natomiast wkręcając (w prawo) przyspieszenie chodu. Ogólnie możemy przyjąć, że jeden pełny obrót powoduje zmianę o jedną lub dwie minuty. Ustawianie aktualnego czasu wykonaj przesuwając wskazówkę minutową w prawo, nigdy w lewo. Wyczekaj aż zegar wybije do końca godzinę lub połówkę, w ten sposób zapobiegniesz możliwości rozregulowania bicia. Jeżeli wykonałeś wszystkie czynności poprawnie i zegar chodzi prawidłowo pozostało nam tylko porozmawiać o jego konserwacji.                                                 

W zasadzie nie powinno się samemu ingerować w mechanizm zegara, możliwe jednak jest wykonanie smarowania czopów, lecz użycie zbyt dużej ilości oraz niewłaściwego rodzaju oleju więcej wyrządzi szkody niż pożytku. Mitem jest, iż zegary wymagają minimum raz w roku przeglądu zegarmistrzowskiego. Poprawnie wykonana raz konserwacja spokojnie wystarcza nam na kilka lat. Pamiętaj jednak o częstym jego odkurzaniu na zewnątrz i ewentualnej konserwacji obudowy. W tym przypadku używaj zawsze środków do tego poznaczonych np. odświeżacza politury do zegarów w drewnianych obudowach albo specjalnych wosków do pielęgnacji obudów z kamienia. Obudowy wykonane z metali oraz szybki szklane czyścimy wyłącznie wilgotną szmatką z dodatkiem detergentów.

Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości zawsze zwracaj się do fachowca.

 

MarkusAntikus