Kamień naturalny w sztuce od minionych wieków po dziś

Kamień naturalny, to surowiec, który od wieków ściśle związany był z kulturą i sztuką. Jego różnorodność sprawiała, że kamienne obiekty i przedmioty posiadały cechę wyjątkowości i podkreślały wysoki status społeczny, osób które były właścicielami kamiennych posągów. Obecnie kamień naturalny jest materiałem, po który bardzo często sięga się w aranżacjach wnętrz, zarówno tych klasycznych (stylowych) jak i modernistycznych - nawiązujących do epoki Art Deco lub zupełnie industrialnych czy steampunkowych. Jaką rolę pełnił kamień na przestrzeni wieków i jak wykorzystywany jest obecnie?

Zapraszamy do lektury!

Płyta onyxowa yellow z kolekcji RR Granity

Na różnych kontynentach

W trzecim tysiącleciu przed naszą erą powstały na Malcie i w Sardynii kamienne rzeźby figuralne. Podobne do nich były też pomniki na hiszpańskich budowlach grobowych, przedstawiające postaci zmarłych. Nazywano je menhirami. W Anglii zachowały się z kolei wielkie pomnikowe bloki kamienne, ustawione w formie koła. Świadczą one o znajomości nieba i układu gwiazd przez ludy zamieszkujące przed wiekami Wielką Brytanię. Wszystkie te kamienne pomniki dowodzą znajomości proporcji i zasad artystycznej kompozycji u ludów pierwotnych. Do naszych czasów przetrwały też zabytki rzeźby celtyckiej. Postaci, które one przedstawiały (ludzi i zwierzęta) są bardzo sugestywne, groźne, czasami wręcz przerażające. Również Germanowie, osiedleni dawniej w krajach Skandynawii i dzisiejszych Niemiec, przedstawiali świat przyrody jako okrutny i groźny - prawdopodobnie właśnie pod wpływem Celtów. Na ziemiach dawnej Polski znaleziono w XIX wieku posąg Światowida, wykonany z wapienia i pochodzący prawdopodobnie z pierwszej połowy pierwszego tysiąclecia naszej ery - okresu, gdy duża część Europy budowała już kulturę średniowiecza. Jest to czworościenny słup pokryty płaskorzeźbami, przedstawiający kobiety i mężczyzn, prawdopodobnie w tańcu.
W pierwszym i drugim tysiącleciu przed naszą erą tereny dzisiejszej Ameryki Północnej i Południowej zamieszkiwali Olmekowie, Totonakowie, Huastekowie, Toltekowie, Aztekowie, Majowie i inne plemiona, które stosowały kamień jako element dekoracyjny budowli. Dziełem Tolteków jest kamienna płaskorzeźba przedstawiająca węża pożerającego ludzi. Fryz ten zdobi świątynię w Coatepantli w Meksyku. Z kamienia wykonano też dekoracje pałacu w Mitla na Wyżynie Meksykańskiej, zrobione przez Misteków. Jest to misternie wykonana płaskorzeźba zdobiona motywami geometrycznymi. Z kultury Majów pochodzą natomiast cztery reliefy przedstawiające maski boga deszczu Chaak.

Na szczególną uwagę zasługuje dawna sztuka Chin, w tym tamtejsze zabytki z kamienia. Od czasów dynastii Szang wysoki poziom reprezentują dekoracyjne rzeźby, zwłaszcza te wykonane z jadeitów, nefrytów i serpentyn. Jadeit to kamień niezwykle twardy, poddający się jedynie obróbce kamieni szlifierskich. Z jadeitu wykonano cenną pieczęć cesarską, przekazywaną z pokolenia na pokolenie. W mieście Anjang znaleziono rzeźbioną maskę z białego marmuru oraz naczynie ofiarne. Z drugiego wieku naszej ery pochodzą kamienne słupy Czena. Jeden z nich zdobią płaskorzeźby przedstawiające zwierzęta: białego tygrysa, zielonego smoka, czerwonego feniksa, natomiast na drugim umieszczono jeźdźca i łucznika. Płaskorzeźby znaleziono też w komnatach grobowych z czasów dynastii Han. Przedstawiono na nich liczne szczegóły z życia codziennego oraz sceny z mitologii. Istnieje hipoteza, że sceny te powstały najpierw jako dzieło malarza i dopiero później, w celu przechowania dla potomności, przeniesiono je na kamień. Do naszych czasów dochowały się bardzo dekoracyjne posągi chimer, strzegących grobów. Niezwykle mało kamiennych zabytków pozostawili po sobie Japończycy. Ze względu na nawiedzające ten kraj liczne trzęsienia ziemi, kamienia jako budulca tam prawie nie używano. Oryginalnym wytworem tego narodu są kamienne latarnie, które stawiano w ogrodach lub przy wejściach do świątyń. Do naszych czasów zachowała się też płyta z Sh?s?in, ozdobiona motywami zoologicznymi.

Potęga Egiptu, Grecji i Rzymu

Sztuka egipska zaczyna się w trzecim tysiącleciu przed naszą erą. Tamtejsi rzeźbiarze pracowali głównie w granicie, posługując się kamiennymi dłutami. Rzeźbę egipską cechuje przede wszystkim powaga i monumentalność formy, a osoby portretowane są dość wiernie odtworzone. Zachowały się charakterystyczne posągi: Cheopsa siedzącego na tronie, księcia Rahotepa z małżonką i pisarza z Sakkary, a także głowa Amenhotepa III. Z wapienia wykonany jest portret królowej Neferetiti o oczach z prawdziwego kryształu. Za najświetniejszy uznano jednak pomnik królowej Hatszepsut, wykonany z różowego granitu. W roku 1928 odkopano w Dejr el-Bahari posągi królewskie z czasów osiemnastej dynastii. Wykonane z granitu miały wysokość ponad trzech metrów. Egipcjanie posługiwali się specjalną techniką wgłębionej płaskorzeźby, w której wirowały naturalne słoneczne kontrasty, widoczne między innymi w postaci króla Echnatona z córką.

Tradycje artystyczne rzeźby greckiej sięgają siódmego wieku przed naszą erą. Pierwsze rzeźby robiono z kloca drzewa i przyozdabiano je szatami. Około 550 roku przed nasza erą pojawiły się posągi kamienne, przedstawiające ludzi. Pierwsze dzieła były bardzo schematyczne, bez uwypuklenia detali fizjonomii. Dopiero w okresie klasycznym nadano postaciom z kamienia elementy swobody, ruchu i harmonii. W następnym okresie, hellenistycznym, przypadającym na lata chwały Aleksandra Macedońskiego, postaci te nabrały cech patetycznych. Pojawiły się wówczas tematy z życia codziennego. Najbardziej dekoracyjne rzeźby greckie pochodzą ze schyłkowego okresu antyku. Greków interesowało ciało człowieka, stąd w męskich wizerunkach przeniesionych w kamienne formy jest wiele aktów. Postaci kobiece są jednak ubrane, często w mocno pofałdowane szaty.

Za największych rzeźbiarzy greckich uważa się Fidiasza, Myrona, Polikleta, Praksytelesa. Fidiasz tworzył głównie rzeźby bogów i bohaterów mitów. Poliklet
był twórcą artystycznego kanonu, według którego stop ludzka miała mieć wymiar 1/6 wysokości całego ciała. Jego najsłynniejszym dziełem jest Doryforos - młodzieniec z włócznią. Największą sławę Myronowi przyniósł Dyskobol, czyli postać zawodnika w ruchu, w chwili wyrzucania dysku. Praksyteles rzeźbił wielobarwne marmurowe posągi bóstw. Jako pierwszy wprowadził do rzeźby akt kobiecy. W Grecji rozwinęła się też rzeźba zwana akrolitem. Akrolitmi nazywano posągi wykonane jednocześnie z różnych materiałów: drzewa, marmuru, kamienia, potem kości słoniowej i złota.

Płytka granitowa Tan Brown / RR Granity
Płytka granitowa Tan Brown / RR Granity

Do wielkiego rozkwitu w starożytnej Grecji doszła sztuka rzeźbienia kamieni ozdobnych. W tej dziedzinie zasłynęli tacy artyści, jak Dioskovides, Pyrgoteles, Evodus i inni. Starogreccy artyści umieli odpowiednio wykorzystać budowę kamienia przy rzeźbieniu gemm (gemma - z łac. rzeźbiony kamień). Oprócz kamieni szlachetnych w użytku były inne minerały, nie mniej urokliwe i powszechnie pożądane. Bardzo poszukiwany był zwłaszcza czarny onyks - odmiana chalcedonu, złożona z dwutlenku krzemu, charakteryzująca się występowaniem naprzemiennie białych i czarnych warstewek. I choć kamień ten miał w starożytności złą sławę, ponieważ miał przynosić swoim posiadaczom cierpienie i ból, zrobione zeń kamee stały się marzeniem greckich elegantek. Rzeźbiono w onyksie rysunek wypukły i tak właśnie powstawały kamee. Kamea to w języku arabskim garb, wypukłość. Noszono kamee w naszyjnikach, naramiennikach, kolczykach, agrafach, ale też zdobiono nimi czarki i puchary, a czasami także sprzęty codziennego użytku. Piękne kamee posiadała w Aleksandrii grecka dynastia Ptolemeuszy. Najpiękniejszą kameę, nazwaną Farnese, nosiła Kleopatra. Czarny onyks nazywany był później arabskim, ponieważ występował w dużych ilościach na terenie Libii i Egiptu. Pierwsze ozdoby z onyksu tworzyli prawdopodobnie Babilończycy, a potem Egipcjanie. W Grecji do tego celu używano onyksów zbudowanych z mlecznobiałych i brunatnych pręg. Kamee składano też z dwóch kamieni, tworząc miniaturowe płaskorzeźby. Miniaturowe rzeźby z onyksu uwielbiał cesarz rzymski August (Gajusz Oktawian) i jego małżonka Liwia, a także ich następcy.

Sztuka starożytnego Rzymu rozwijała się od trzeciego wieku przed naszą erą do czwartego wieku naszej ery i uzależniona była ściśle od wzorów greckich. Tuż przed naszą erą powstał, z inicjatywy cesarza Augusta, Ołtarz Pokoju. Otoczony czterema ścianami z marmuru, na których wyrzeźbiono pochód pokoju, miał symbolizować dobrodziejstwo życia w spokoju. Historycy sztuki widzą w płaskorzeźbie tej odniesienia do procesji Fidiasza, wyrzeźbionej na fryzie Pantenonu. Rzeźbione w marmurze i w brązie portrety rzymskie są bardzo realistyczne w warstwie fizycznego i duchowego podobieństwa. W technice odtwarzania postaci widoczne są też duże wpływy poprzedników Rzymian - plemion etruskich. W drugim i trzecim wieku naszej ery rzeźbiarze rzymscy zerwali z tradycjami greckimi, z harmonią i realizmem na rzecz irracjonalnych i mistycznych przedstawień.

Płytki marmurowe Crema Marfil / RR Granity
Płytki marmurowe Crema Marfil / RR Granity

... i kilkanaście tysięcy lat później - w naszej epoce 

Obecnie kamień naturalny nadal cieszy się wyjątkową popularnością. Nieprzerwanie wykorzystywany jest do budowy pomników i podobnych obiektów oraz klasycznych elementów architektonicznych, ale równie często sięga się po niego przy aranżacji wnętrz mieszkalnych. Wyjątkową i oryginalną propozycją jest z pewnością oferta marki RR Granity producenta slabów z naturalnego kamienia i dystrybutora płytek z naturalnego kamienia. Płytki i płyty RR Granity, które dostępne są na stronie https://www.rrgranity.pl to przede wszystkim granit i fantazyjne kolekcje marmuru, a ostatnimi czasy również konglomeraty oraz onyxy , które zrewolucjonizowały rynek kamieniarski.

Cechami wyróżniającymi RR Granity to możliwość odwiedzenia hali gdzie są zgromadzone pocięte płyty oraz płytki, polecenie rzetelnego kamieniarza w okolicy Klienta oraz zapewnienie transportu płytek kurierem na terenie całego kraju. Należy w szczególności podkreślić iż duży wybór materiału, w większości przypadków dostępny jest "od ręki".
Kamień naturalny stanowi doskonałe wykończenie ścian, podłóg, ale również przepięknie prezentuje się jako materiał obudowujący stopnie schodów, parapety czy wanny. Niepowtarzalnego charakteru każdej kuchni dodadzą również blaty czy wyspy kuchenne zrobione z granitu. O tym ile piękna ma w sobie ten naturalny materiał możecie się Państwo przekonać odwiedzając tego cenionego producenta ze Strzegomia.

artykuł partnerski