Patroni kategorii

Jak dawniej prasowano cz. II - żelazka płytowe

XIX w. żelazko w typie płytowym

Publikacja: 11.07.2012

Występując pod łacińską nazwą "ferramento", niemiecką "Buegeleisen", a w języku polskim zwane "żelazem" żelazko, pomału stawało się przedmiotem codziennego użytku i do dziś nic nie wskazuje na to, aby w najbliższej przyszłości stało się inaczej. Jest przecież narzędziem prostym i funkcjonalnym. Zmianie może ulec tylko sposób jego nagrzewania, który ewaluował przez wieki.

Początkowo wykonywane jako kute, masywne i dość ciężkie żelazka płytowe wykorzystywano najczęściej do zaprasowywania szwów w pracowniach krawieckich. Ogrzewane były one bezpośrednio w paleniskach pieców i kominków, a następnie ich spodzina była oczyszczana z ewentualnego popiołu poprzez ocieranie na konopnej macie. Stopień nagrzania określano obserwując prędkość odparowania kropel wody, którą opryskiwano spodzinę.

antyczne żelazko płytowe
stare żelazko płytowe, zbliżone do późniejszych skrzynkowych

W XVIII wieku większość żelazek płytowych występowała jako forma odlewana. Posiadały już one swoje nazwy, numeracje w stosunku do wielkości i ciężaru oraz nazwę producenta. W tym czasie powstały też pierwsze specjalne piece do ich nagrzewania. Z reguły posiadały one formę ostrosłupa ściętego, a ilość jego ścian bocznych zależała tylko od ilości potrzebnych do pracy żelazek. Piece takie ustawiano z reguły w centralnym punkcie pomieszczenia, aby zapewnić jak najlepszy do niego dostęp dla pracujących prasowaczek. Do ciekawostek zaliczyć można również żelazka płytowe ze zdejmowanym uchwytem, często z drewnianymi okładzinami - umożliwiało to wybór odpowiedniej formy do prasowania, a także zapobiegało nadmiernemu nagrzewaniu się uchwytu podczas odstawiania na piec.

MarkusAntikus