Patroni kategorii

Tętniąca życiem ulica Piłsudskiego w przedwojennym Wrocławiu

Na pocztówce z około 1905 r. przedstawiono fragment południowej pierzei Gartenstrasse (ul. Piłsudskiego) nieco za skrzyżowaniem z Neue Schweidnitzerstrasse (ul. Piłsudskiego) w kierunku zachodnim. Pierwszy od

Gartenstrasse (ul. Piłsudskiego) na początku XX w. była głównym traktem północnej 
części Przedmieścia Świdnickiego. Za jej prapoczątki można uznać linię rozgraniczającą zabudowany teren przedmieścia od przedpola ogniowego południowego pierścienia fortyfikacji biegnącą wzdłuż pasa fortyfikacji miejskich. W XVIII w. ulica była już dokładnie ukształtowana i nazwana. Odcinek od późniejszego Sonneplatz (pl. Legionów) do Neue Schweidnitzerstrasse (ul. Świdnicka)  nosił nazwę Grosse Anger (Wielki Wygon), kolejny do skrzyżowania późniejszej Teichstrasse (ul. Stawowa) - Schweidnitzer Anger, a dalszy Neue Anger lub Juden Anger (związane to było z istniejącym tam cmentarzem żydowskim). 
Dopiero po całkowitym zburzeniu fortyfikacji i związanym z tym rozwojowi przedmieścia pierwszy i drugi odcinek otrzymał nazwę - Gartenstrasse (trzeci od lat 50-tych XIX w. nazywany był Am Oberschlesischen Banhof), po 1913 r. nazwano go tak jak pozostałą część. Pierwotnie zabudowę ulicy, usytuowaną po południowej stronie, stanowiły gospodarstwa rolne dostarczające do miasta owoce i warzywa. Obok nich powstawały także wolnostojące, obszerne rezydencje otoczone ogrodami. Ich właścicielami byli wrocławscy finansiści, arystokraci, bogate mieszczaństwo oraz przedstawiciele wolnych zawodów. Wśród nich można wymienić przedstawiciela znanego Śląskiego rodu Schaffgotsch'ów - Ulricha, księcia Eugena von Würtenberg oraz bankiera Heimanna.

Gartenstrasse - dzisiejsza Piłsudskiego we Wrocławiu
Na kartce z lat 30. XX w. możemy poczuć klimat nocnego życia przy Gartenstrasse, na wysokości widocznego po prawej stronie głównego wejścia do Teatru. W czasie oblężenia Festung Breslau kompleks został zrujnowany. Do 1950 r. funkcjonował w nim Teatr Ludowy. W kolejnych latach został rozebrany. Obecnie w jego miejscu znajduje się Hotel Scandic.

Kolejną ważną funkcją ulicy była rozrywka.
Około 1780 r. C. F. Liebich na terenie Wygonu Świdnickiego założył restaurację z ogrodem, które szybko zaczęły przyciągać gości, pragnących odpocząć od zgiełku ściśniętego gorsetem potężnych fortyfikacji miasta. W ciągu kolejnych lat infrastruktura obiektu została rozbudowana, a jego oferta wzbogacona o zabawy taneczne, koncerty oraz przedstawienia teatralne. W drugiej połowie lat 60. XIX w. z powodu pożaru Teatru Miejskiego na znacznie rozbudowanej scenie odbywały się przedstawienia teatralne i operowe. W kolejnych dziesięcioleciach Etablissement Liebicha stał się czołową prywatną sceną we Wrocławiu. Oferta artystyczna obejmowała przedstawienia muzyczne, sztuki teatralne, a także występy śpiewaków, komików, akrobatów, treserów, iluzjonistów.

W czasach Republiki Weimarskiej Teatr Liebicha święcił prawdziwe tryumfy ponieważ oferowany w nim repertuar typu Varieté doskonale pasował do klimatu szalonych lat 20 i 30 XX w. W tym czasie wraz ze nie mniej słynnym Etablisementem Wappenhoffem należał do najchętniej odwiedzanych miejsc rozrywki w mieście. W 1922 r. placówka została gruntowanie wyremontowana i zmodernizowana. Na scenie Liebicha gościły czołowe gwiazdy niemieckiej sceny rozrywkowej, a także artyści międzynarodowi - komicy, kabareciarze, iluzjoniści, akrobaci, kupleciarze, piosenkarze, trupy teatralne oraz zespoły muzyczne w tym jazzowe. W sezonie letnim odbywały się także przedstawienia operetkowe.

Widok Dworca Głównego w Breslau
Na pocztówce widzimy wschodni odcinek ulicy na wysokości Dworca Głównego około 1906 r. Powstał on w latach 1855-1857 według projektu królewskiego radcy budowlanego Wilhelma Grapowa. W latach 1899-1904 dworzec został rozbudowany według projektu Bernharda Klüschego. Obecnie po gruntownym remoncie prezentuje się naprawdę wspaniale

Ważnym impulsem dla dalszego rozwoju ulicy było powstawanie dworców kolejowych (Górnośląskiego w 1841 r., Kolei Świebodzkiej w 1843 r. oraz Głównego w 1857 r.). Stopniowo wille zaczęły ustępować zwartej zabudowie czynszowej oraz prestiżowym gmachom użyteczności publicznej. Z racji bliskiego bliskości wspomnianych dworców w ciągu kilkunastu lat, przy ulicy powstało także kilka hoteli na czele z prestiżowymi "Du Nord" (dawny Grand) oraz "Kronprinz" (ob. Piast). W latach 20-tych XX w. otwarto najnowocześniejsze w mieście kompleks rozrywkowo-kulturalny "Capitol" oferujący salę kinową i teatralną oraz scenę, na której podobnie jak w przypadku Teatru Liebicha, królował repertuar typu Varieté. Zabudowa ulicy ucierpiała znacznie w trakcie oblężenia Festung Breslau. W latach 60-tych XX w. wytyczono nowy północno-zachodni odcinek ulicy dzięki została ona połączona z placem Kirowa (pl. Orląt Lwowskich).

Data publikacji: 07.02.2016

Mariusz Kotkowski