Patroni kategorii

Poznaj ciekawą historię Placu Grunwaldzkiego i ulicy Kaiserstrasse w dawnym Breslau

Widok z Placu Grunwaldzkiego w dawnym Wrocławiu

Rozwijające się dynamicznie w drugiej połowie XIX w. Przedmieście Piaskowe byłoniewystarczająco skomunikowane z lewobrzeżnym miastem. Oddanie do użytku w 1874 r. nowego mostu Lessinga (w jego miejscu znajduje się obecnie Most Pokoju) poprawiło tylko nieznacznie sytuację. W 1891 r. władze przedstawiły koncepcje postania kolejnej przeprawy na przedłużeniu leżącej po stronie Przedmieścia Oławskiego Am Ohalu Ufer. Ponieważ po stronie Przedmieścia Piaskowego istniała jedynie wąska i biegnąca nieregularnie Marienstrasse - zaplanowano także powstanie nowej osi komunikacyjnej łączącej nową przeprawę z Tiergartenstrasse i Scheitnigerbrücke (Most Szczytnicki). Miała się ona nazywać Kaiser Friedrichstrasse. Nowa oś komunikacyjne pojawiła się także w planach regulacyjnych dla przedmieść północnych z lat 90. XIX w. Z powodów finansowych budowa nowego mostu i ulicy została odłożona w czasie. Miasto nie zrezygnowało jednak z koncepcji i na kilka lat przed powstaniem mostu zaczęło wytyczać stopniowo nową arterię. W październiku 1903 r. ostatecznie ustalono przebieg nowej ulicy oraz jej nazwę - Kaiserstrasse.

Na prezentowanej powyżej kartce przedstawiono wytyczony na przełomie 1903 i 1904 r. północny fragment ulicy na odcinku pomiędzy Auenstrasse (ul. Bujwida) oraz Scheitnigerbrücke. Kamienice obu pierzei stanęły w latach 1904-1905 m. in. według projektów architektów Alfreda Kolbe, K. Hawlitschki oraz mistrzów murarskich J. Kramera, C. Petzolda oraz M. Kaliskiego. W budynkach urządzono przestronne, wyposażone w łazienki oraz sypialnie i pokoje dla służby mieszkania, których lokatorami byli kupcy, wyżsi urzędnicy, rentierzy, nauczyciele akademiccy. Na parterze narożnej kamienicy z lewej strony (nr 72) widoczny jest szyld drogerii Hermanna Baumgarta. Na parterze stojącej naprzeciwko kamienicy numer 61 szyld sklepu kolonialnego R. Wagnera. Obecnie po lewej stronie stoją wieżowce akademika Kredka i Ołówek oraz stacja benzynowa. Po drugiej stronie stoją natomiast budynki Uniwersytetu Medycznego. Obecnie w miejscu kamienic obu pierzei biegną chodniki oraz poszerzona jednia placu Grunwaldzkiego. W głębi po lewej stronie stoją akademiki Kredka i Ołówek natomiast naprzeciwko budynki Uniwersytetu Przyrodniczego.

Na początku XX w. nasilały się żądania mieszkańców w sprawie powstania długo oczekiwanej przeprawy łączącej lewobrzeżne miasto z Przedmieściem Piaskowym. Było to bardzo ważne, ponieważ na prawym brzegu znajdowały się bardzo cenione przez ówczesnych wrocławian park Szczytnicki z licznymi restauracjami, ogród zoologiczny, tor wyścigów kolarskich i konnych oraz kliniki uniwersyteckie. Od 1906 r. trwała także budowa Królewskiej Szkoły Technicznej (oddano ją do użytku w 1910 r.). Wreszcie w 1904 r. władze ogłosiły konkurs architektoniczny na projekt nowego mostu. Po jego rozstrzygnięciu i opracowaniu na wiosnę 1908 r. rozpoczęły się prace budowlane. Po ponad dwóch latach, 10 października 1910 r., most został hucznie otwarty w obecności oficjeli z władz miejskich oraz prowincjonalnych (jednak bez udziału cesarza Wilhelma II, jak to było planowane - zob. artykuł "Burzliwe otwarcie mostu Cesarskiego"). Oddanie do użytku nowej przeprawy znacznie poprawiło komunikację tej części miasta z pozostałymi dzielnicami. Ważnym aspektem było poprowadzenie linii tramwaju elektrycznego, ówcześnie najważniejszego środka masowego transportu w mieście. Jak wcześniej wspominaliśmy, pierwszy odcinek nowej osi komunikacyjnej Kaiserstrasse został wytyczony w 1903 r.

Widok na Wrocław z lotu ptaka na początku XX wieku
Panorama Wrocławia z widokiem na ulicę i most Grunwaldzki

Na kartce obok przedstawiono panoramę zrobioną z wieży kościoła ewangelickiego Lutra, na której widać południowy odcinek ulicy oraz nową przeprawę. Został on wytyczony w latach 1903-1910 w miejscu starszej Marienstrasse oraz cmentarza ewangelickiego św. Bernardyna. Władzom jednak, jak pierwotnie planowano, nie udało się połączyć Kaiserbrücke (most Grunwaldzki) ze Scheitnigerbrücke (most Szczytnicki), ponieważ nie udało się wyznaczyć odcinka ulicy od skrzyżowania z Tiergartenstrasse (ul. Skłodowskiej-Curie) do Auenstrasse (ul. Bujwida). Widoczne przy lewej krawędzi kartki budynki należały do kompleksu kościoła i klasztoru Dobrego Pasterza. Znajdujący się po przeciwnej stronie ulicy budynek, który stał na skrzyżowaniu z Marienstrasse (ul. Nehringa), pełnił funkcję domu parafialnego wspomnianego kościoła Lutra. Powstał on w latach 1900-1901 według projektu Hermanna Schendla. W latach 1911-1912 został rozbudowany o nowe skrzydło. W czasie oblężenia Festung Breslau, po stracie innych lotnisk, dowództwo obrony wydało rozkaz budowy na osi ulicy pasa startowego. W związku z tym rozpoczęto sukcesywne wyburzanie zabudowy oraz plantowanie terenu. Podczas prac zginęły tysiące ludzi, zarówno robotników przymusowych z krajów europejskich (w tym Polaków), jak i mieszkańców miasta. Pas był wykorzystywany jedynie do lądowania samolotów z zaopatrzeniem, prawdopodobnie nie wystartował z niego żaden samolot. W wyniku działań Niemców oraz bombardowań lotnictwa radzieckiego oraz ostrzału artyleryjskiego poważnym uszkodzeniom uległ też most. Po 1945 r. ulica została przemianowana na pl. Grunwaldzki. Podczas powojennej regulacji ulica została znacznie poszerzona. Obecnie po lewej stronie stoją gmachy Nowej Politechniki Wrocławskiej, natomiast po prawej stronie wznosi się potężny kompleks wieżowców mieszkalnych, zwanych wrocławskim Manhattanem.

Mariusz Kotkowski