Patroni kategorii

Realistyczne lalki celulolidowe z Częstochowy

Lalki celulodiowe sygnowane znakiem CFWC z kolekcji autorki

Częstochowa, ze względu na swoje położenie, od zawsze stanowiła jeden z ważniejszych ośrodków przemysłu w Polsce, między innymi także zabawkarskiego. Już w 1888 roku żydowski przemysłowiec Seweryn Landau założył, wraz ze wspólnikiem Hermanem Szają, fabrykę wyrobów celuloidowych. Początkowo zajmowała się ona produkcją grzebieni, zaś od 1900 roku (po dużej rozbudowie), także produkcją lalek i zabawek. Przepiękne lale sygnowane inicjałami fabrykanta ­ SL, zdobyły wiele nagród ­ m.in. brązowy medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku. Pomimo groźnego pożaru w 1904 roku i zmiany siedziby z ulicy Centralnej na Jasną, zakład doskonale prosperował do lat 30 XX w.

Po I wojnie światowej bardzo popularną była Fabryka Wyrobów Celuloidowych iMetalowych Sp. Akc. "Kosmos" przy ul. Krótkiej. Produkowała lalki od lat 20­tych do lat 50­tych XX wieku. W swojej ofercie miała między innymi dość rzadkie lalki murzynki. Jednym z właścicieli fabryki był żydowski przedsiębiorca Karol Szajkowicz, który wraz z żoną Reginą zginął z ręki nazistów w obozie koncentracyjnym w Treblince.

Po II wojnie światowej, przy ulicy Krótkiej znajdował się jeden z działów Częstochowskiej Fabryki Wyrobów Celuloidowych CFWC, która lalki produkowała do lat 60­tych XX wieku. Powstała na podwalinach mniejszych częstochowskich przedwojennych zakładów zabawkarskich i celuloidowych. Dyrektorem naczelnym CFWC był Michał Wojtowicz.

Stara lalka z celuloidu sygnowana
Częstochowska lalka sygnowana CFWC oraz zdjęcie Karola Szajkowicza (źródło www.sztetl.org.pl)

Lalki z Częstochowskiej Fabryki Wyrobów Celuloidowych były sygnowane w dwojakisposób (sygnaturę stanowiła estetyczna kombinacja liter CFWC). Początkowo wyglądem przypominały te przedwojenne, gdyż do ich produkcji wykorzystywano stare materiały i wzorce m.in. z fabryk Landaua i Szajkowicza.

Obecnie stare częstochowskie lalki są przedmiotem pożądania zbieraczy zabawek i obok zabytkowych lalek kaliskich, obowiązkowym egzemplarzem w kolekcji.

Celuloidowa lalka marki Landau
Lalka projektu Seweryna Landau

Anna Ziembińska