Historia lalek sięga kilku wieków przed narodzeniem Chrystusa. Pierwsze tego typu zabawki odnaleziono w starożytnych grobowcach młodych dziewcząt a wykonane były z gliny lub drewna. Charakteryzowały się bogatą jak na tamte czasy artykulacją kończyn i realistycznym wizerunkiem. Przyjmuje się, że oprócz znanego nam dzisiaj zastosowania, pełniły też rolę kultową. Przed zamążpójściem młoda narzeczona (czasem zaledwie czternastoletnia) poświęcała swoje zabawki bóstwu opiekuńczemu. Gdy jednak dziewczynka umierała, nie dożywszy wieku młodzieńczego, lalki chowano razem z nią w grobie.
Wiele lalek z tamtego okresu nie zachowało się do czasów dzisiejszych, ze względu na materiał z którego zostały wykonane - wspomniana już glina, drewno ale także tkaniny, kości, futra, liście nie gwarantowały trwałości ręcznie wytworzonych zabawek. Nieliczne egzemplarze można podziwiać w muzeach archeologicznych.
W średniowieczu lalka miała przede wszystkim zbliżać człowieka do Chrystusa. Stąd też dzieci bawiły się lalkami - figurkami przedstawiającymi bezimiennych świętych, duchownych, czasem postaci Jezusa bądź Maryi. W tamtych czasach wierzono (podobnie jak w kulcie voodoo), że poprzez lalkę, można było zrobić krzywdę drugiemu człowiekowi. "Święte? lalki" chroniły przed klątwą. Żaden człowiek nie odważyłby się przecież nastawać na Pana Boga.
Od końca wieku XVI i początku wieku XVII pojawiają się powoli lalki świeckie. Ale na wioskach we Włoszech, Portugalii czy Hiszpanii królują woskowe i drewniane świątki zwane santosami. Umieszczane często na domowych ołtarzykach, lub w kapliczkach strzegą ogniska domowego. We Francji do teraz produkuje się gliniane santony - lalki wyobrażające starych ludzi oraz przedstawicieli różnych profesji, przybywających do szopki pokłonić się małemu Jezusowi.
Wiek XVIII i XIX to czas rozkwitu lalek woskowych i drewnianych. Lalka zeświecczona staje się przedmiotem masowej produkcji i jest dostępna dla wszystkich dzieci, nie tylko tych mieszkających na królewskich czy książęcych dworach. W miejscowości Val Gardena w Alpach rodzi się Peg - drewniana artykułowana laleczka, która popularna była jeszcze do początków wieku XX.
Wiek XX to prawdziwa rewolucja w lalkarstwie. Powstają lalki o twarzach z wosku, masy papierowej, drewna, porcelany i biskwitu, ubrane w stroje zgodne z ówczesną modą. W latach 30-tych bardzo popularne stają się bobasy z celuloidu - nietrwałego, łatwopalnego materiału, oraz lalki kompozytowe. Lata 50-te to era twardego plastiku i winylu. Z inicjatywy Ruth Handler powstaje najpopularniejsza na świecie lalka - Barbie.
W XXI wieku różnorodność potrafi przyprawić o zawrót głowy. Oprócz lalek dziecięcych powstają też te kolekcjonerskie, dla dorosłych. Dużym powodzeniem wśród zbieraczy cieszą się lalki zabytkowe, szczególnie europejskie, przedwojenne a także polskie z okresu PRL. Tworzą się olbrzymie kolekcje lalek regionalnych i tzw. suwenirów. Są też amatorzy kukiełek teatralnych i artystycznych.
Na Zachodzie bardzo popularne jest kolekcjonowanie Barbie i innych fashion dolls jak np. Tonner, CED czy Integrity Toys. Producent Barbie - firma Mattel wypuszcza na rynek specjalne serie dla kolekcjonerów. Swoich wielbicieli mają azjatyckie lalki z żywicy typu BJD oraz realistyczne reborny do złudzenia przypominające małe dzieci. Na popularności zyskuje miniaturowe krawiectwo oraz lalki OOAK (one-of-a-kind) wykonywane tylko w jednym jedynym egzemplarzu przez artystę.
Losy lalki obrazują przemiany kulturowe na przestrzeni wieków. Poznając szczegółową historię tych zabawek poznajemy światopogląd, zwyczaje, życie codzienne i modę panujące w dawnych czasach. Kolekcjonerzy, poprzez zbieranie starych lalek, starają się zachować pamięć o latach, które już minęły.
Anna Ziembińska - krotoszynianka, absolwentka UAM i WSNHiD w Poznaniu. Bibliotekarka i plastyczka, na co dzień związana z oświatą. Kolekcjonerka lalek zabytkowych i vintage z epoki PRL-u. Interesuje się także malarstwem i...
Wyroby drewniane na przełomie starej i nowej ery
Codziennym zajęciem ludności słowiańskiej z...
Marzysz, żeby w twoim salonie na ścianie wisiał prawdziwy obraz albo stanęła rzeźba z historią? Nic...
Inwestycja która przynosi spodziewany i przede wszystkim dość wysoki zysk to z pewnością marzenie...
©2009 KochamAntyki.pl
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
Serwisy partnerskie: www.antyczek.pl | Beuthen OS
