Publikacja: 25.04.2011
Czy lubi Pan/i piwo...? Jeśli odpowiedź na to pytanie brzmi "nie" to nie widzę sensu dalszego czytania tego artykułu, jeśli zaś odpowiedz jest inna- to serdecznie zapraszam do dalszej lektury, bowiem dziś napiszę Państwu coś więcej o samym piwie. Opracowanie to zamierzam poświecić "piwnym statystykom" - napisze więc nie tylko o samym piwie, lecz przede wszystkim o liczbach związanych z piwem oraz datach charakterystycznych dla browarnictwa. Z uwagi zaś na obszerność opracowania podzielę je na dwie części - dziś pierwsza, obejmująca okres od powstania piwa do okresu II Wojny Światowej oraz kolejne poświęcone historii od roku 1945 po dziś dzień.
Jak już zapewne Państwo wiedzą, z poprzednich moich artykułów, piwo towarzyszy ludziom od zarania dziejów, znane było już bowiem ponad 6500 lat temu. Na początku, piwo było produkowane niemal w każdym gospodarstwie, zajmowały się tym głównie gospodynie. Produkowano je w większości na własny użytek, lecz wkrótce jego nadwyżki sprzedawano lub wymieniano między sobą na inne towary. Nie było jeszcze wtedy ścisłych receptur, obostrzeń i nakazów jak je warzyć. W miarę upływu czasu kanony wytwarzania tego złocistego trunku zostały powoli znormalizowane. Ok. 4000 lat p.n.e. w Chinach, produkowano piwo z ryżu pod nazwą "Kiu" natomiast ok. 3000 lat p.n.e. piwo znane było też w Egipcie.
Pierwsze zasady warzenia piwa znane były już ponad 1800 lat p.n.e. za panowania Hammurabiego, w pierwszym babilońskim kodeksie zawierającym 360 paragrafów z prastarymi sumeryjskimi zasadami, znalazła się też ta dotycząca piwa. Kodeks stanowił między innymi, że każdy ten, kto fałszował będzie piwo i nie będzie reguł jego warzenia przestrzegał- skazany będzie na utopienie (właśnie w tym piwie rzecz jasna). Za panowania Nabuchodonozora - piwo było bardzo znanym i cenionym napojem, znano już jego lecznicze właściwości i bardzo je doceniano. Piwowar traktowany był na równi z medykiem, bo warzenie piwa było szlachetnym zajęciem.
Kilka wieków później, za panowania Cezara (52-51 p.n.e.) piwo było bardziej rozpowszechnione niż wino i jeśli wierzyć kronikom - Juliusz Cezar idący na podbój Rzymu, zabrał ze sobą zarówno spore zapasy piwa jak i receptury jego wytwarzania.
Do Polski piwo dotarło na początku jej państwowości. Doskonale znane było już za czasów panowania pierwszych Piastów, a jego konsumpcja znacznie wyprzedzała wtedy konsumpcję znanych ówcześnie trunków takich jak: miody, wódki czy wina. Król Bolesław Chrobry przyjmując swych gości raczył ich swym ulubionym trunkiem - piwem. Napój ten, był również ulubionym trunkiem Leszka Białego. Dokumenty z 1272 roku potwierdzają istnienie pierwszego browaru z karczmą, natomiast w dokumentach z późniejszych czasów znajdują się już zapisy o piwowarach zwanych wtedy mielcarzami.
Jak wynika z najdawniejszych źródeł literackich, pierwsze wytwórnie mieściły się przy klasztorach. Produkcją piwa zajmowali się mnisi i zakonnicy strzegąc swych tajemnic i receptur jego warzenia. Piwo, jego produkcja i dystrybucja podlegać zaczęły coraz to ściślejszym obostrzeniom, prawom i normom - słynne Reiheistgebot, czyli prawo czystości warzenia z 1516 roku stosowane po dziś dzień, zabraniało używania innego zboża niż jęczmień, zaś w prawodawstwie polskim z tego okresu innego niż pszenicy. Z początkiem XIX wieku piwowarstwo sukcesywnie przekształcało się z pospolitego rzemiosła w produkcję przemysłową, w tym czasie powstawały liczne browary z prawdziwego zdarzenia. W miarę upływu czasu te mniejsze podlegały likwidacji, a w ich miejsce tworzyły się większe i coraz bardziej nowoczesne.
Dziś, trudno byłoby doliczyć się, ile browarów jest na świecie, jednak w przybliżeniu liczba ta sięga dziesiątek tysięcy. W Polsce zaś powstawały znane po dziś dzień zakłady: w 1629 roku powstał Książęcy browar w Tychach, w 1845 roku browar w Okocimiu, a w rok później browar w Warszawie, natomiast w 1956 Arcyksiążęcy browar w Żywcu. W okresie 1890- 1900 na ówczesnych ziemiach polskich funkcjonowało ponad 500 browarów, a ich łączna produkcja wynosiła 6 ml hektolitrów piwa rocznie (dla porównania sam tylko browar w Żywcu w 1994 roku wyprodukował taką ilość tego złocistego trunku). Jak podają statystyki z tamtego okresu, spożycie piwa wynosiło 34 litry na mieszkańca rocznie.
Coraz wyższe wymogi, normy i obostrzenia powodują coraz bardziej podwyższającą się jakość wyrobu, a co za tym idzie możliwość jego eksportu. Za przykład może tu posłużyć fakt, że w minionym okresie browar Haberbusch&Schiele w Warszawie sprzedawał swoje wyroby do Rosji, Petersburga, Odessy i Moskwy zaś browar Götza w Okocimiu i Żywiecki browar Habsburgów wysyłały swe piwa do Austrii, Moraw i Niemiec.
Z powodów, o których wcześniej wspominałem, małe browary upadały, a w ich miejscu pojawiały się nowe większe przedsiębiorstwa skutkiem czego przed I Wojną Światową na terytorium Polski funkcjonowało już tylko 320 browarów. Ich produkcja nadal dynamicznie się rozwijała aż do wielkiego kryzysu ekonomicznego w latach 1931-1935, kiedy to w porównaniu do 1920 roku browary produkowały ponad trzy razy mniej piwa.
Kończąc, zachęcam do zapoznania się z dalszą częścią przewodnika po datach i liczbach piwnych - obejmujących czas po II Wojnie Światowej aż do dnia dzisiejszego.
Opracowanie: Robert Winkler
tel. 0-501-985-369
[email protected]
Nasz redaktor
Robert Winkler, lat 37. Urodził się i mieszka w Dąbrowie Górniczej, kolekcjonuje stare etykiety z piwa z wszystkich browarów byłej i obecnej Polski. Dodatkowo zbiera pocztówki z miasta, w którym żyje - Dąbrowy.
©2009 KochamAntyki.pl
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
Serwisy partnerskie: www.antyczek.pl | Beuthen OS
